Çocuklara Sağlıklı Beslenme Alışkanlığı Kazandırma

Çocukların sağlıklı bir şekilde büyümeleri ve gelişimlerini sağlamaları için beslenmelerine de dikkat edilmesi gerekiyor. Ancak onların sadece sağlıklı gıdaları tüketmelerini sağlamak, anne babalar için sanıldığı kadar kolay olmayabiliyor. Dolayısıyla sağlıklı bir beslenme alışkanlığı kazandırılması konusunda ebeveynlerin bir yol haritasına ihtiyacı oluyor. Bu yol haritasından da önce anne babaların sağlıklı beslenme konusunda öncelikle kendilerini eğitmeleri gerekiyor.

Elbette ailelerin konuya dair neler yapabileceğine ya da neleri yapmamaları gerektiğine değineceğiz. Ancak öncesinde bazı kritik noktaların altını çizmekte fayda var.

• Yapılan araştırmalar, anne babaların burun kıvırdığı yiyeceklere karşı çocukların da bir ön yargı geliştirebildiğini ortaya koydu. Sizin yemediğiniz bir gıdayı çocuğunuzun yemesini beklemeyin. Sizin tadına bile bakmadığınız bir gıda çocuklar için tüketilebilecek bir besin olarak bile algılanmayabilir.
• Tüm öğünlerde olmasa da ailece yemek yemek de önemli ve çocukların iştahını artırıyor. Anne babasının yemek yerken haz aldığını gözlemleyen çocuklar bu keyfe katılmak istiyor ve haliyle sağlıklı beslenme davranışı kazanmaları da kolaylaşıyor.
• Biliyoruz, anne babalar için müdahale etmemek çok zor. Ancak her beslenme saatinde sürekli çocuğunuzun yemek yemesine müdahale eder, yorumlar yaparsanız ortaya çıkan tablodan memnun kalmazsınız. Çünkü çocuklar için durum sıkıcı bir hal alır ve haliyle beslenme saatlerinin gelmesi bile çocuklarda gerginlik yaratabilir.
• Yaygın bir şekilde yapılan hatalardan biri de çocuklara “yeterince yemezsen büyüyemezsin”, “eğer bu gıdayı yemezsen ellerin küçük kalır”, “tabağını bitirmezsen oyun oynamana izin vermem” gibi söylemlerdir. Anne babalar farkına bile varmıyor olabilir ama bu tür söylemler çocuklarda travmatik bir etki yaratabilir, yemeklerden uzaklaşmalarına yol açabilir ve ‘beslenme’ kavramının anlamı çocuklar için değişebilir. Çocuklarınızın yemek yemesini sağlamak için korkutma ya da cezalandırma söylemlerinden uzak durun.

Çocukların Beslenmesinde 3N+1N Kuralı mı? O Da Ne?

Beslenme uzmanlarının önerdiği 3N+1N kuralı çocuklara sağlıklı bir beslenme alışkanlığı kazandırma noktasında aileler için önemli bir yol haritası olabiliyor. 3N1K kuralı olarak da bilinen bu yöntem şöyle:

Anne/baba buna karar verecek:

• NE ZAMAN yenecek?
• NEREDE yenecek?
• NE yenecek?

Çocuk buna karar verecek:

• NE KADAR yenecek?

Kural oldukça basit ancak uygulamak ilk etapta ebeveynler için kolay olmayabilir. Lakin beslenme uzmanlarına göre çocuklara doğru ve dengeli beslenmeyi öğretmenin temel taşı bu kuraldır. Çünkü yemek yerken çocukların yaşadığı kaygıları ortadan kaldırabilen bu kural kısa bir süre sonrasında sonuçlarını net bir şekilde görmenizi sağlayabiliyor. Çocuklar doyduğunu söylediğinde bir kaşık daha yemesi için onları zorlamak ise tam ters bir etkide bulunuyor. Yani çocuklar beslenme saatine dair bazı kaygılar içerisine girebiliyor. Peki, 3N+1N kuralını uygularken nelere dikkat edilmeli?

Ailelerin öncelikle kendi kaygılarından arınması gerekiyor. “Yeterince vitamin ve mineral aldı mı”, “acaba gerçekten doymuş mudur”, “bu gıdayı yemesi lazım, ne yapabilirim” gibi endişelerden kurtulmanın kolay yolu ise sağlıklı beslenme konusunda kendinizi geliştirmenizdir. Ayrıca son derece kolay bir şekilde uygulayabileceğiniz çok sayıda yöntem var. Bu yöntemleri deneyebilir ve çocuklara sağlıklı olan gıdaları rahatlıkla yedirebilirsiniz.

Çocuklara Sebze Yedirmenin Kolay Yolları

• Yaratıcı olun! Sebzeler çocuklar için cazip bir gıda olmayabiliyor. Onlara sebze yedirmek için havuç, brokoli, lahana, renkli biberler, kabak gibi gıdaları haşlayarak çubuk şeklinde doğrayabilirsiniz. Yanına da leziz bir sos hazırlayarak bu çubukları sosa batırıp yemelerini önerebilirsiniz.
• Sebzeleri şekilli olarak kesebilir ve eğlenceli bir tabak hazırlayabilirsiniz. Yıldızlar şeklinde kesilen bir sebze tabağını “gece tabağı” olarak sunabilir ve yemeye istediği renklerden başlayabileceğini söyleyebilirsiniz. Tabaktaki yıldızlar bittiğinde sabah olacağını ve gündüzün başlayacağını söylemeniz bile çocukların bu yemeğe sıcak bakmasını sağlayabilir. Bir anlamda yemekleri oyunlaştırarak çocuklara sunabilirsiniz.
• Renkler çocukların her daim ilgisini çeker. Farklı renkte sebzeleri karıştırarak sunabilirsiniz. Çocuklar için rengarenk biberlerle hazırlanmış bir yemek, tek renkte biberlerle hazırlanan bir yemekten daha caziptir.
• Aynı sebzelerle hazırlanan iki farklı yemek sunumu da bir diğer kolay yol olabiliyor. Çocuğunuz hangisini seçerse seçsin, sebzeleri tüketmiş oluyor.

Çocukların Beslenme Saatini Doğru Ayarlayın!

Sağlıklı bir beslenme alışkanlığı kazanmasını sağlamak için öğün saatlerine de dikkat etmelisiniz. Bu noktada göz önünde bulundurmanız gereken unsurlar ise şöyle:

• Öğün saatlerini belirleyin ve bu saatleri değiştirmeyin.
• Ana ve ara öğün saatleri arasında en az 2 saat olmalı!
• Öğün saatleri çocukların çok acıktığı zamanlar ya da uykusunun olduğu zamanlar olmamalı!
• Çocuğun en sevdiği çizgi film saati gibi onun için önemli olan zaman dilimlerini beslenme saati olarak seçmeyin!
• Yemekten hemen önce çok fazla sıvı tüketmemesini sağlayın.

Nereden Başlamalı? Ne Yapmalı?

Ardı ardına aktarılan bilgiler akılların karışmasına neden olabiliyor. Öncelikle şimdiye dek uyguladığınız beslenme düzeni ya da alışkanlıkları unutun. Yeni bir beslenme düzeni uygulayarak çocuğunuzun da sağlıklı beslenme alışkanlığı kazanmasını sağlayabilirsiniz. Nereden başlayacağınız ve neler yapabileceğiniz konusunu da hemen aktaralım!

• Çocuğunuzun masada rahat oturabileceği bir ortam hazırlayın. Sandalye boyu rahat yemek yemesini sağlayabilmeli, kullandığı çatal kaşıklar da rahat olmalı!
• Çocuğunuzun yemek yediği tabaklar, bardaklar eğlenceli, renkli ve ilgi çekici olabilir.
• Kendi kendine yemek yemesine izin verin. Yemeğini döktüğünde ya da yemeklerini karıştırmak istediğinde hemen müdahale etmeyin.
• Sohbet edin ancak dikkatini dağıtacak konulara girmeyin.
• Ara verdiğinde yemeğine devam etmesi için hemen uyarmayın. Kısa bir süre bekleyin ve sonrasında tatlı bir dille yemeğine devam etmesi için teşvik edin.
• Yemek saati için çocukların çok fazla acıkmasını beklemeyin. Çocuklar çok acıktığında sinirli olabilirler ve yemeği tamamen reddedebilirler.
• Çocuğunuzu zorlamayın. “En azından tadına bak”, “bir kaşık yemek zorundasın” gibi söylemlerde bulunmayın. Tüketmek istemediği gıdayı farklı şekillerde sunabilirsiniz ve zamanla ilgisini çekmesini sağlayabilirsiniz.
• Televizyon, tablet ya da telefonla çocuğunuzu oyalamaya çalışmayın. Yemek saatinde masada tüm aile yemek yiyor olmalı, siz de telefon ya da tabletiniz ile uğraşmayın.
• Masaya gelmek istemediğinde onu zorlamayın, kızmayın, tehdit etmeyin. Sadece dikkatini yemek masasına çekecek söylemlerde bulunabilirsiniz.
• Eve abur cubur alarak çocuğunuzun yemesini engellemeye çalışmanız doğru olmaz. Sağlıksız gıdaları satın almayın.
• Çocuğunuzun yemeği bir oyuna dönüştürmesinde hiçbir sakınca yok. Yemeğini bardağından içerek yemek isteyebilir ya da çorbasını çatalla içmeye çalışabilir. Bu tür oyunlaştırma eylemlerine müdahale etmeyin.
• “Yemezse” endişesiyle alternatifler üretmeyin. Anne babaların yaptığı en büyük hata, hazırlanan yemeği çocuğun sevmeme ihtimaline karşın masada mutlaka sevdiği bir yemeği de bulundurmak oluyor. Bu durumda tıpkı yetişkinler gibi çocuklar da sevdiği yemeğe yönelir. Alternatif üretmeyin, çocuğunuza sağlıklı yemekleri tüketmesi için zaman tanıyın.
• Çocuklar anne babalarının mimiklerini bile gözlemler ve rol model alabilir. Yemek yerken haz aldığınızı mimikleriniz ile belli edebilirsiniz. “Yemek çok lezzetli”, “bu yemeği çok seviyorum” gibi söylemler çocukların o yemeğe ilgi duymasını sağlayabilir.
• Baskı ve zorlama çocuklarda strese neden oluyor ve bu da iştahsızlığa dönüşüyor. Yemek konusunda baskıcı bir tutum içerisine girmeyin.
• Yemeği hazırlarken size yardım etmesini sağlayın. Salatayı karıştırmak ya da tabakları masaya koymak gibi yapabileceği basit görevler vermeniz yemeğe ilgi duymasını sağlayabilir.